Rozchodzą się z prędkością światła
Fake newsy dotyczą zazwyczaj konkretnych, polaryzacyjnych sytuacji i zdarzeń. Rozchodzą się z prędkością światła – w dobie błyskawicznego konsumowania treści, odbiorcy rzadko weryfikują przeczytane informacje, częstokroć skupiając się jedynie na nagłówku.
Czym jest deep fake?
Są to fałszywe treści, wykreowane za pomocą technologii uczenia maszynowego. Jest to obróbka obrazu i dźwięku, która pozwala m.in. na stworzenie dowolnego modelu twarzy i sfabrykowania słów, które w rzeczywistości nigdy nie zostały wypowiedziane.
Czym jest post prawda?
Opisuje rzeczywistość, w której fakty nie mają znaczenia. Karmi się domniemaniami, osobistymi przekonaniami i domysłami. Nie ma poparcia w racjonalnych argumentach. Post prawda bazuje na sensacji, ma za zadanie wzbudzać kontrowersje. Post prawda nie jest ani uniwersalna ani absolutna, jest to zbiór zachowań, które osłabiają znaczenie prawdy, a wynikają z niechęci do skonfrontowania się z faktami.
Dezinformacja jest wszędzie
Dezinformacja karmi się ludzkimi lękami. Uderza w czułe punkty i dotyka spraw trudnych oraz kontrowersyjnych. Warto mieć świadomość, że jest obecna w życiu każdego z nas, obcujemy z nią każdego dnia, korzystając z Internetu i oglądając telewizję.
Co zrobić, aby być mniej podatnym na dezinformację?
Przede wszystkim włącz krytyczne myślenie.
Poddaj w wątpliwość to, co czytasz i oglądasz.
Powiedz: sprawdzam.
Analizuj strony, które przeglądasz.
Odpowiedz sobie na pytania:
- jakie robi pierwsze wrażenie?
- czy wygląda profesjonalnie i wzbudza moje zaufanie?
- kim są autorzy strony? Czy publikują również w innych miejscach?
- czy znane są źródła finansowania strony?
- na jakiej domenie jest postawiona strona?
Pytaj: Czytając artykuły informacyjne, włącz w sobie „tryb nauczyciela”
Zwróć uwagę, w jaki sposób artykuł został napisany:
- Czy nagłówek jest powiązany z treścią, czy to po prostu „clickbait”?
- Czy artykuł bazuje na emocjonalnych opiniach i kontrowersjach czy raczej skupia się na faktach?
- Czy artykuł jest napisany poprawnie, czy może zawiera błędy językowe?
- Czy tekst zawiera stereotypy, sięga po uproszczenia?
- Na bazie jakich źródeł został przygotowany tekst? Czy je znasz, czy są wiarygodne?
Konfrontuj
Zaobserwuj, jakie towarzyszą ci emocje po przeczytaniu danego tekstu. Artykuły informacyjne powinny być rzeczowe i w spokojnym tonie. Unikaj źródeł informacji, które źle na Ciebie wpływają i wywołują dyskomfort. Pamiętaj, że najważniejsze są fakty.
Porównaj czytany artykuł z innymi na ten sam temat. W pierwszej kolejności sprawdzaj publikacje naukowe i oficjalne portale gazet. Wspieraj media, dziennikarzy, twórców, którzy dzielą się faktami, nie kontrowersyjnymi opiniami.
A gdy trafisz na fake news…
…Reaguj. Zgłaszaj nieprawdziwe treści, komentuj i mów głośno o tym, że coś jest nieprawdą. Bądź czujny i ostrzegaj innych. Czasy są trudne, a wojna dezinformacyjna to fakt. Nie trać jednak wiary w dobro, to w końcu przyniesie efekty. Sprawdzone źródła informacji to podstawa, pamiętaj o tym również wtedy, gdy sam tworzysz publikacje.
Bibliografia:
- Ines Eisele, Dezinformacja na co dzień. Jak rozpoznać fake news, dw.com/pl/dezinformacja-na-co-dzie%C5%84-jak-rozpozna%C4%87-fake-news/a-60363381
- Marcin Waszak, Postprawda i fake news czy weryfikacja treści i źródeł informacji?, https://refleksje.amu.edu.pl/wp-content/uploads/2018/07/re_2017_16_12.pdf
- Serwis Rzeczypospolitej Polskiej, Rozpoznawanie nieprawdziwych informacji, gov.pl/web/baza-wiedzy/rozpoznawanie-nieprawdziwych-informacji
