Zacznijmy od krótkiej historii…
„Ojciec i jego jedyny syn ulegli wypadkowi samochodowemu. Syn został poważnie ranny i został przewieziony do szpitala na operacje. Komentarz chirurga był nastepujący: „Nie moge operować tego chłopca, gdyż jest moim synem”
Czy możesz to rozwiązać? Poświęć chwilę na zastanowienie się nad tą zagadką, ale nie wykrzykuj jeszcze odpowiedzi, jeśli myślisz, że ją znasz…
Kiedy po raz pierwszy zobaczyłam tę zagadkę, nie byłam pewna, jaka jest odpowiedź… także uczestnicy szkolenia, w trakcie którego zagadka była przedstawiona nie mieli jednoznacznej odpowiedzi…
Kto myśli, że zna odpowiedź?
Naukowcy zauważają, że ponad 40% osób na szkoleniu nie dostrzega odpowiedzi, która oczywiście polega na tym, że chirurg jest matką chłopca. Jest to przykład naszego nieświadomego uprzedzenia w pracy, ponieważ wielu z nas automatycznie kojarzy słowo „chirurg” z płcią męską.
Czym jest nieświadome uprzedzenie?
Nieświadome uprzedzenia, znane również jako ukryte uprzedzenia, odnoszą się do postawy lub przekonań danej osoby na temat innych czy różnych zagadnień, a które wpływają na nasze zrozumienie, działania oraz decyzje w sposób, z którego nie zdajemy sobie sprawy.
Nieświadome uprzedzenia są podświadomą preferencją, która może być myląca i mieć wpływ na twoją opinie, zachowania. Nieświadome uprzedzenia mogą wynikać np. z twoich doświadczeń czy kultury, w której żyjesz, pochodzenia rodzinnego, wykształcenia, itp. Ale tak naprawdę nieświadome uprzedzenia są wynikiem tego, w jaki sposób twój mózg sobie radzi z natłokiem bodźców, informacji, które przetwarza. Łatwo jest zobaczyć, jak nasze mózgi przeskakują do szybkich wniosków, aby zaoszczędzić wysiłku. Dlatego m.in. stereotypy są tak wszechobecne.
Jak to działa?
Naukowcy twierdzą, że jesteśmy narażeni na aż 11 milionów informacji w tym samym czasie, a naprawdę możemy przetworzyć tylko około 40 lub 50 informacji naraz. Aby poradzić sobie z tymi wszystkimi danymi, nasze mózgi sortują i katalogują tę ogromną ilość informacji we wzorce oparte na naszych przeszłych doświadczeniach. Kiedy podejmujemy decyzje, to szybkie sortowanie służy jako rodzaj krótkiej ręki, która powoduje, że selektywnie skupiamy naszą uwagę na jednej lub drugiej rzeczy w oparciu o to, co nasz mózg uważa za najważniejsze w danej sytuacji.
Ilekroć widzimy obrazy, dokumenty lub osobę, nasz mózg selektywnie skupia naszą uwagę na jednej lub drugiej rzeczy. Nieświadome uprzedzenie jest reakcją, która jest ukryta automatycznie i naturalnie oraz faktycznie służy celowi poradzenia sobie z tymi wszystkimi danymi, które nasze mózgi sortują i katalogują we wzorce, by „ułatwić” nam życie.
Co widzisz patrząc na ten obrazek?
Kaczkę? Królika?
Ci którzy zobaczyli tylko jedną rzecz, pewnie pomyśleli, że inni się mylą?
Jest to przykład niejednoznacznej iluzji i pozwala zrozumieć, jak wszyscy doświadczamy świat w różnych kontekstach. Każdy z nas może doświadczać tej samej sytuacji inaczej, właśnie ze względu np. na wspomniane wyżej doświadczenie, pochodzenie rodzinne, kulturę, wykształcenie itp.
Mam nadzieję, że zarówno pierwsza historyjka, jak i obrazek pomogły Ci lepiej zrozumieć, że wszyscy mamy nieświadome uprzedzenia i w jaki sposób nasze mózgi przeskakują do szybkich wniosków, aby zaoszczędzić wysiłku w przetwarzaniu milionów informacji.
Na co wpływają nieświadome uprzedzenia?
Nieświadome uprzedzenia wpływają na nasze działania każdego dnia, nawet jeśli – z definicji – ich nie zauważamy. Myślimy, że jesteśmy sprawiedliwymi ludźmi, ale w rzeczywistości podejmujemy decyzje, które mogą być niesprawiedliwe. Nasze mózgi tworzą nieświadomie uprzedzenia, które wpływają na podejmowanie przez nas decyzji.
Nieświadome uprzedzenia w miejscu pracy, mogą negatywnie wpływać na firmy, na przykład podczas procesu zatrudniania, gdy menedżerowie rozważają różnych kandydatów lub traktują niektórych pracowników inaczej niż innych.
Nieświadome uprzedzenia nie są nielegalne, tak jak dyskryminacja w zatrudnieniu jest sprzeczna z prawem. Dlatego takie ważne jest bycie świadomym, jak nieświadome uprzedzenia mogą negatywnie wpływać na ludzi i decyzje w miejscu pracy.
Czasami jesteśmy świadomi tych osądów, ale często nie jesteśmy świadomi tego, jak wpływają one na nasze zachowania. I właśnie wtedy wpadamy w kłopoty w organizacjach, w których podejmujemy decyzje o tym, kogo wybrać do pracy, z kim pracować, kogo nagradzać, kogo promować, z kim nam się lepiej pracuje, a z kim współpracować nie chcemy.
Na pewno spotkałeś/spotkałaś się z niektórymi typowymi uprzedzeniami:
- Nie lubię ludzi z kraju XYZ.
- Wszyscy chłopcy są naturalnie dobrzy w sporcie.
- Wszystkie dziewczyny chcą być matkami.
- Azjaci są świetni w matematyce.
- Nie lubię ludzi z tatuażami.
- Mam po prostu wrażenie, że ludzie z elastycznymi godzinami pracy mniej poważnie podchodzą do swojej kariery.
- Jest coś podejrzanego w sposobie, w jaki unika kontaktu wzrokowego (uwaga: w niektórych kulturach unikanie kontaktu wzrokowego jest gestem szacunku dla osób starszych od ciebie).
Może Ci głupio, jak właśnie odkryłeś/odkryłaś, że niektóre z powyższych zdań, pojawiły się w Twojej głowie już wcześniej…
Mam dla Ciebie jednak dobrą wiadomość!
Istnieją sposoby na uniknięcie nieświadomych uprzedzeń, a jednym z pierwszych kroków w zrozumieniu nieświadomych uprzedzeń jest ich świadomość. Następnie musimy znaleźć sposoby na zakwestionowanie tych uprzedzeń, aby zapewnić, że traktujemy ludzi sprawiedliwie.
Jak to zrobić?
- Zaakceptuj, że wszyscy jesteśmy stronniczy i naucz się nie ufać swoim pierwszym wrażeniom.
- Bądź ciekawy/ciekawa i aktywnie szukaj i doceniaj różne perspektywy.
- Buduj zaufanie do ludzi jako jednostek, które pochodzą z grup, których nie rozumiesz.
- Poszerz swoje networki.
- Unikaj wzmacniania uprzedzeń.
Mam nadzieję, że to co właśnie przeczytałeś/przeczytałaś pozwoli Ci zrozumieć jak funkcjonują Twoje własne nieświadome uprzedzenia, które filtrują otaczającą Cię rzeczywistość. Nie pozwól, by zaślepiały Cię w percepcji prawdziwych zdolności, możliwości i unikalności każdego człowieka.
Powodzenia!
Artykuł powstał w ramach kampanii #Czyżby – Nie osądzaj, nie wiesz wszystkiego zainicjowanej przez Klub Champions of Change Fundacji Sukcesu Pisanego Szminką.
Celem kampanii jest budowanie świadomości istnienia nieświadomych uprzedzeń (ang. unconscious bias). Artystka Mary Catherine Starr, autorka publikowanych przez nas grafik, ilustrujących to zjawisko, działa na rzecz równouprawnienia kobiet oraz angażuje się w walkę ze stereotypami, szczególnie tymi na temat macierzyństwa. Pamiętajmy, że często nie wszystko jest takie, jakie wydaje się na pierwszy rzut oka. Czasem warto zastanowić się kilka razy przed wydaniem instynktownej opinii.
