Otwartość w czasach elastycznej pracy
Ostatnie lata na rynku pracy odznaczały się zacieraniem granic między życiem zawodowym i prywatnym, co zostało wywołane przez wejście pracy do naszych domów. Jak wynika z najnowszego raportu Rynek Pracy Specjalistów, łącznie 37% ogłoszeń aktywnych w serwisie Pracuj.pl w I półroczu 2023 roku stanowiły takie, które umożliwiały pracę zdalną, hybrydową lub dowolny wybór jednego z tych modeli. Pandemia odcisnęła swoje piętno na modelach pracy na całym świecie, ale to nie jedyna zmiana, którą wywołała. Ten czas był znaczący także dla zdrowia i dobrostanu psychicznego pracowników w skali globalnej.
Temat ten w swoim badaniu porusza Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy. Co ciekawe, badanie wskazuje pewne pozytywne tendencje. 50% badanych odpowiedziało bowiem, że po pandemii łatwiej jest im rozmawiać o zdrowiu psychicznym w pracy.
A jak sytuacja wygląda na rodzimym rynku? Czy w Polsce również obserwujemy większą otwartość na rozmowy o trudnych tematach, prywatnych kłopotach i zdrowiu psychicznym? Jak z takimi rozmowami radzą sobie menedżerowie? Czy organizacje mają rozwiązania, które wspierają pracowników borykających się z trudnymi momentami w swoim życiu osobistym? Aby uzyskać odpowiedzi na te pytania, serwis Pracuj.pl przeprowadził badanie na grupie ponad 1700 Polaków.
Trudne tematy wciąż trudne
Na polskim rynku pracy trudne tematy wciąż są… trudne – tak wynika z odpowiedzi udzielonych przez respondentów Pracuj.pl. Badanie pokazuje jednoznacznie, że pomimo popularności pracy zdalnej i coraz większego przenikania się życia zawodowego i prywatnego, w ograniczonym stopniu dzielimy się naszymi osobistymi kłopotami w miejscu pracy. Mniej niż połowa, a dokładnie 40% badanych wskazuje, że bez oporów rozmawiają w pracy na takie tematy.
Jeszcze mniej, bo 28% deklaruje, że może otwarcie rozmawiać w pracy o problemach związanych ze zdrowiem psychicznym. Największą otwartość w tym zakresie prezentują osoby młodsze. Wśród badanych w wieku 18-24 lat, już blisko 4 na 10 nie ma problemu z rozmawianiem o swoim zdrowiu psychicznym w miejscu pracy. To wysoki wynik szczególnie w porównaniu do osób w wieku 55-65, wśród których tylko 26% jest otwartych na takie rozmowy. Dane te potwierdzają rosnącą świadomość i wrażliwość na kwestie związane z m.in. depresją w młodym pokoleniu pracowników. Jednocześnie należy podkreślić, że otwartość na opowiadanie o problemach psychicznych deklaruje nadal znacznie mniej niż połowa z nich.
Wyniki związane z otwartością na rozmowę o problemach w zakresie zdrowia psychicznego są szczególnie ważne w obliczu danych globalnych. Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia do 2030 roku depresja będzie najczęściej występującą chorobą na świecie, a w samej Polsce choruje na nią obecnie ok. 1,2 mln osób. Tym bardziej istotne staje się więc zadbanie o takie osoby, również na polu zawodowym. Niskie wyniki pod kątem dostępności możliwości rozmowy i programów wsparcia wskazują, iż jest to obszar, nad którym organizacje powinny pracować w najbliższym czasie.
Przełożeni nie są gotowi na trudne rozmowy
W momencie, gdy pracownik mierzy się z problemami w życiu osobistym, ważną rolę może odegrać bezpośredni przełożony. Jednak według badanych, szefowie nie są gotowi na takie sytuacje. Tylko 21% respondentów odpowiedziało twierdząco na pytanie, czy ich menedżerowie są przygotowani do wsparcia i rozmowy z pracownikiem przechodzącym przez ciężkie doświadczenia życiowe.
Poruszanie trudnych tematów może u menedżerów wiązać się z obawą o to, jak przeprowadzić taką rozmowę, aby nie naruszyć prywatności pracownika, jednocześnie okazując wsparcie. Z drugiej strony pracownicy mogą mieć wątpliwości, czy przyznanie się do problemów prywatnych nie wpłynie negatywnie na ich wizerunek w oczach szefa. Dlatego tak ważne jest, aby organizacje edukowały osoby zarządzające zespołami w zakresie tego, jak rozmawiać z pracownikiem w sposób empatyczny, ale bez naruszania prywatnej przestrzeni. Z kolei do samych pracowników powinny kierować działania pokazujące, że w firmie jest otwartość na trudne tematy i chęć niesienia wsparcia
Porównując w tym zakresie grupy pracowników biurowych i fizycznych, widzimy, że przygotowanie przełożonych lepiej oceniają ci pierwsi, jednak także w tej grupie wyniki są niskie. ¼ spośród osób na stanowiskach biurowych deklaruje, że ich szefowie są przygotowani do rozmowy na trudne tematy prywatne dotykające ich podwładnych. Wśród pracowników fizycznych tożsamą deklarację składa 17% badanych.
Rola organizacji jest nie do przecenienia
Jak wskazują wyniki badania, wciąż jest dużo do zrobienia w zakresie pomocy dla osób przechodzących przez problemy osobiste. Zawodowo kluczowe jest nie tylko wsparcie ze strony menedżera czy zespołu, ale także rozwiązania systemowe na poziomie organizacji. W kontekście tego, czy firmy mają zaplanowane ustrukturalizowane działania związane z wsparciem osób w trudnej sytuacji życiowej, wyniki również nie napawają optymizmem.
Tylko 18% Polaków badanych przez Pracuj.pl deklaruje, że w ich firmach istnieją programy wsparcia dla osób przechodzących przez poważne choroby. Bardzo podobnie sytuacja wygląda w zakresie warsztatów i akcji edukacyjnych na temat wrażliwości i sposobów wsparcia współpracowników w trudnej sytuacji. Tylko 16% badanych potwierdza, że w takie działania są realizowane w ich miejscu pracy. Znaczącym jest, że różnice nie występują ani w podziale na płeć, ani wśród grup pracowników biurowych i fizycznych. Można więc przyjąć, że niewielki stopień wsparcia i szkoleń w obszarze wrażliwości na trudności innych pracowników jest uniwersalny dla całego rynku pracy.
W stronę większej wrażliwości
Badanie Pracuj.pl pokazuje, że pomimo zbliżenia się obszarów pracy i życia osobistego wciąż jest dużo do zrobienia w zakresie wsparcia pracowników przechodzących przez trudny czas i borykających się z prywatnymi problemami. Jak wykazują dane, polscy pracownicy uważają, że ich przełożeni nie są gotowy do podejmowania rozmów o trudnych sytuacjach z życia osobistego ani do wsparcia osób w potrzebie. Co więcej, nie dostrzegają też procesowych działań w organizacji.
Biorąc jednak pod uwagę rosnącą liczbę osób mierzących się z chorobami psychicznymi, coraz większą odpowiedzialność społeczną po stronie pracodawców, a także stale zmniejszającą się pulę pracowników na rynku pracy, naturalnym kierunkiem wydaje się rozwijanie działań wspierających osoby w trudnej sytuacji. Dziś bardzo istotne staje się udzielanie takiego wsparcia, z uwagi na to, że umożliwi to rozwój zawodowy mimo konieczności mierzenia się z problemami prywatnymi dużej grupie pracowników w skali globalnej. W dzisiejszych czasach to kwestia, której organizacje po prostu nie mogą zignorować.
