Jedynym sposobem na rozdysponowane maj膮tkiem na wypadek swojej 艣mierci jest testament. Mo偶e on zosta膰 sporz膮dzony w艂asnor臋cznie lub w formie aktu notarialnego. Je艣li zmar艂y nie zostawi testamentu – dziedziczenie po nim nast臋puje na podstawie ustawy, zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego.
Kto mo偶e sporz膮dzi膰 testament?
Osoba pe艂noletnia, z pe艂n膮 zdolno艣ci膮 do czynno艣ci prawnych – czyli osoba, kt贸ra nie zosta艂a ubezw艂asnowolniona.
Czy testament w艂asnor臋czny jest wa偶ny?
Testament sporz膮dzony w domowym zaciszu jest tak samo wa偶ny, ja ten sporz膮dzony w kancelarii notarialnej.
Jak napisa膰 WA呕NY testament w艂asnor臋czny?
Przede wszystkim nale偶y pami臋ta膰, i偶 zgodnie z art. 949 Kodeksu cywilnego:
– testament musi zosta膰 sporz膮dzony w ca艂o艣ci pismem r臋cznym, tzn. nie mo偶e zosta膰 spisany na komputerze, wydrukowany i jedynie podpisany;
– testament musi by膰 podpisany i opatrzony dat膮 sporz膮dzenia.
Podpis powinien by膰 umieszczony pod tre艣ci膮 testamentu i powinien zawiera膰 co najmniej nazwisko.
Brak daty nie przes膮dza o wa偶no艣ci testamentu, je艣li nie ma w膮tpliwo艣ci co do zdolno艣ci spadkodawcy do dokonania czynno艣ci. Dla przyk艂adu: je艣li testator przed 艣mierci膮 zachorowa艂 na chorob臋 ograniczaj膮c膮 jego funkcje poznawcze, konieczne b臋dzie wykazanie, 偶e testament bez daty zosta艂 sporz膮dzony w momencie, gdy testator by艂 zdrowy.
Najwa偶niejszym elementem testamentu jest wskazanie spadkobiercy lub spadkobierc贸w, najlepiej z okre艣leniem przys艂uguj膮cych tym osobom udzia艂贸w w maj膮tku spadkowym. Je艣li testator nie wska偶e tych udzia艂贸w – b臋d膮 one dziedziczy膰 w cz臋艣ciach r贸wnych.
Testament notarialny
W testamencie nie ma konieczno艣ci wskazywania sk艂adnik贸w maj膮tku, kt贸re wejd膮 w sk艂ad spadku, chyba 偶e spadkodawca chce, aby konkretna rzecz przypad艂a konkretnej osobie – jest to zapis windykacyjny. W takim wypadku nale偶y uda膰 si臋 do kancelarii notarialnej i sporz膮dzi膰 testament notarialny. Taki testament mo偶e zawiera膰 r贸wnie偶 inne dodatkowe tre艣ci, m.in. zapis, polecenie, wydziedziczenie, czy powo艂anie wykonawcy. Warto porozmawia膰 z notariuszem, kt贸re rozwi膮zanie jest najlepsze.
Czym si臋 r贸偶ni zapis zwyk艂y od zapisu windykacyjnego?
Zapis zwyk艂y to zobowi膮zanie spadkobiercy do spe艂nienia okre艣lonego 艣wiadczenia maj膮tkowego (np. przeniesienia w艂asno艣ci auta) na rzecz okre艣lonej osoby. Osoba uprawniona z zapisu zwyk艂ego nie staje si臋 w艂a艣cicielem tej rzeczy automatycznie po 艣mierci spadkodawcy. Mo偶e natomiast 偶膮da膰 wykonania zapisu od spadkobiercy.
Zapis windykacyjny polega na tym, 偶e ju偶 z chwil膮 艣mierci spadkodawcy, na uprawnion膮 osob臋 przechodzi w艂asno艣膰 rzeczy lub prawa. W ten spos贸b mo偶na np. zapisa膰 mieszkanie, czy przedsi臋biorstwo. Jest to lepsze rozwi膮zanie ni偶 zwyk艂y zapis.
Wydziedziczenie w testamencie
Spadkobierca mo偶e w testamencie wydziedziczy膰 osoby, kt贸re wchodz膮 do dziedziczenia po nim z ustawy. Trzeba wskaza膰 w tre艣ci testamentu, kogo si臋 wydziedzicza i z jakiego powodu. Wydziedziczenie w testamencie jest mo偶liwe tylko wtedy, gdy cz艂onek rodziny:
– wbrew woli spadkodawcy post臋puje uporczywie w spos贸b sprzeczny z zasadami wsp贸艂偶ycia spo艂ecznego;
– dopu艣ci艂 si臋 wzgl臋dem spadkodawcy albo jednej z najbli偶szych mu os贸b umy艣lnego przest臋pstwa przeciwko 偶yciu, zdrowiu lub wolno艣ci albo ra偶膮cej obrazy czci;
– uporczywie nie dope艂nia wzgl臋dem spadkodawcy obowi膮zk贸w rodzinnych.
Konieczne jest spe艂nienie przynajmniej jednej z tych przes艂anek.
Podstawienie i przyrost
S膮 to kolejne dopuszczalne, a wr臋cz wskazane zapisy w testamencie, o kt贸rych skonstruowanie warto poprosi膰 notariusza. Je偶eli spadkodawca powo艂uje w testamencie kilku spadkobierc贸w, a jeden z nich nie chce lub nie mo偶e dziedziczy膰 (nie do偶yje otwarcia spadku lub oka偶e si臋 niegodny dziedziczenia), to jego cz臋艣膰 zostanie podzielona pomi臋dzy pozosta艂ych spadkobierc贸w w stosunku do przypadaj膮cych im udzia艂贸w – jest to w艂a艣nie instytucja przyrostu. Spadkodawca mo偶e r贸wnie偶 zdecydowa膰 kto ma zast膮pi膰 spadkobierc臋, kt贸ry nie mo偶e/nie chce dziedziczy膰, poprzez wskazanie takiej osoby i w tym przypadku m贸wimy o podstawieniu.
Lepiej sporz膮dzi膰 testament w艂asnor臋czny, czy w formie aktu notarialnego?
W przypadku, gdy do ca艂ego spadku po nas chcemy powo艂a膰 bliskie nam osoby nie ma potrzeby ponoszenia koszt贸w i sporz膮dzania testamentu w formie aktu notarialnym. Je艣li zale偶y nam na wydziedziczeniu, zapisie windykacyjnym, czy innych dodatkowych o艣wiadczeniach – nale偶y uda膰 si臋 do kancelarii notarialnej. Warto pami臋ta膰, 偶e orygina艂 testamentu pozostaje w kancelarii, wi臋c nie istnieje ryzyko jego zagubienia, czy zniszczenia. Ponadto mo偶na za偶膮da膰 od notariusza wpisu testamentu do Notarialnego Rejestru Testament贸w, tak aby spadkobiercy po 艣mierci testatora mogli poprosi膰 o jego wyszukanie oraz okre艣lenie, w kt贸rej kancelarii notarialnej zosta艂 sporz膮dzony.
***
Autorem tekstu jest Patrycja Kr贸l-Tronina – mediator i aplikant notarialny, cz艂onek Izby Notarialnej w 艁odzi.
