Wolontariat, czyli chęć zaangażowania
Na świecie dostrzegalna jest zwiększająca się świadomość dotycząca potrzeb indywidualnego zaangażowania się we wsparcie społeczności lokalnych, a także w działania na rzecz rozwiązywania problemów cywilizacyjnych. Według raportu opublikowanego przez United Nations Volunteers, już 15% światowej populacji angażuje się w projekty w roli wolontariusza. Te postawy przenoszone są także coraz częściej do świata pracy w postaci wolontariatu pracowniczego – czyli działań charytatywnych i dobroczynnych podejmowanych przez firmę czy pracodawcę, w które dobrowolnie angażują się pracownicy.
Do najbardziej powszechnych korporacyjnych inicjatyw z tego obszaru zaliczają się między innymi zbiórki krwi, opieka nad zwierzętami w schroniskach, oczyszczanie miejsc publicznych czy parków ze śmieci, sadzenie drzew, firmowe kiermasze charytatywne czy udział zespołu firmy w publicznych kwestach środków na cele dobroczynne. By sprawdzić, jak zaangażowanie firm i ich zespołów w wolontariat pracowniczy postrzegane jest przez zatrudniane osoby, zespół Pracuj.pl przeprowadził badanie na reprezentatywnej grupie 2097 Polaków.
Wolontariat jako magnes i… obawa
Jak wygląda poziom zaangażowania Polaków w wolontariat pracowniczy? Tę formę realizacji działań dobroczynnych realizował kiedykolwiek tylko co trzeci Polak, przy czym w momencie badania zaangażowanych w niego było zaledwie 7% respondentów. Pod względem doświadczeń z wolontariatem pracowniczym dostrzec można delikatne różnice między pokoleniami. Deklaruje je 36% przedstawicieli Generacji Z (18-24 lata), po 34% Generacji Y (25-34) i Baby Boomers (35-44) oraz 30% najstarszych badanych (45-65).
Realizowanie przez pracodawcę akcji na zasadzie wolontariatu pracowniczego może być magnesem na wielu kandydatów. Takie inicjatywy w firmie stanowią dodatkową zachętę do rekrutacji dla co piątego potencjalnego pracownika. Co ciekawe, na ten aspekt przy wyborze pracodawcy zwracają częściej uwagę kobiety (24%), niż mężczyźni (18%).
Niezależnie od profilu respondenta nie brakowało jednak znaczącej grupy osób, które podchodzą do tej formy zaangażowania firm i ich zespołów z nieufnością. Ogółem 29% respondentów jest mniej chętnych do aplikowania do firm, w których angażuje się zespół w tego typu działania, a dla co drugiego ta kwestia pozostaje bez znaczenia. O ile więc według naszych wcześniejszych badań zaangażowanie CSR firm stanowi pozytywny bodziec dla wielu osób, o tyle wolontariat pracowniczy wciąż związany jest z wątpliwościami i traktowany z dystansem.
Co utrudnia zaangażowanie?
Zespół Pracuj.pl zapytał respondentów, którzy nie angażują się w wolontariat pracowniczy, o przyczyny tego stanu rzeczy. Jak się okazuje, aż 60% z nich jako powód wskazuje brak takiej możliwości w swoim miejscu zatrudnienia – to zdecydowanie najczęściej wskazywany czynnik.
Na kolejnych miejscach znalazły się: brak osobistej potrzeby zaangażowania się w wolontariat pracowniczy (26%), brak wolnego czasu (24%) oraz realizacja tego typu działań w czasie prywatnym (12%). Warto zauważyć, że brak potrzeby zaangażowania w wolontariat w miejscu pracy zdecydowanie częściej deklarowali mężczyźni (32%) niż kobiety (19%). Z kolei panie nieco częściej (26%) niż mężczyźni (23%) tłumaczyły brak zaangażowania niedostateczną ilością wolnego czasu.
Potencjał dla wolontariatu
Badanie Pracuj.pl wskazuje, że wcześniej przytaczane postawy mogą się w bliskiej przyszłości zmieniać. Na poziomie deklaracji i ocen większość respondentów pozytywnie odnosi się do wpływu wolontariatu pracowniczego na życie firmy, relacje w zespole oraz otoczenie zaangażowanych w niego firm. Potencjał zmian leży w dużym w stopniu w możliwościach tworzonych przez pracodawców oraz jakości ich inicjatyw dobroczynnych.
57% Polaków badanych przez Pracuj.pl deklaruje, że wolontariat pracowniczy może dobrze wpływać na otoczenie, ale musi być dobrze zorganizowany. Kolejne 54% przyznaje, że tego typu działania wzmacniają dobre relacje między pracownikami, a co drugi – że to dobra forma integracji zespołu w firmie. Jednak tylko 25% Polaków zgadza się ze stwierdzeniem, że ich pracodawca umożliwia efektywne zaangażowanie się w wolontariat pracowniczy.
Potencjał tkwiący w wolontariacie pracowniczym wciąż nie jest w pełni wykorzystywany przez pracodawców. Wspieranie tego typu inicjatyw w ramach kultury pracy bywa decydującym czynnikiem w procesie pozyskiwania talentów. Istotne grupy pracowników chcą realizować swoje ambicje, współpracując jako zespół nie tylko przy codziennych obowiązkach. Kluczowe jest, by pozostawić pracownikom dużą autonomię w wyborze obszarów wsparcia i organizacji pozarządowych, z którymi chcą współpracować. W ten sposób zyskują poczucie sprawczości i mogą realizować swoje ambicje, także te związane z rolami liderskimi czy koordynacją działań
W popularyzacji wolontariatu pracowniczego i budowie jego pozytywnego wizerunku w Polsce pomagają inicjatywy wielu firm, wprowadzających np. programy grantowe w ramach wolontariatu pracowniczego. W Polsce najczęściej wprowadzają je duże zagraniczne firmy, adaptujące międzynarodowe programy CSR lub przedsiębiorstwa z szybko rozwijających się branż, w których rywalizacja o pracowników generuje coraz ciekawsze kafeterie benefitów.
Skuteczne angażowanie i prawo wyboru
Dostęp do dofinansowań projektów z zakresu wolontariatu pracowniczego deklaruje co piąty (21%) Polak badany przez Pracuj.pl. Przykładem takich działań są właśnie np. programy grantowe, dzięki którym pracownicy mogą aplikować w wewnętrznych konkursach o środki pieniężne na projekty społeczne.
Tego typu inicjatywa od blisko 10 lat jest organizowana w Grupie Pracuj. Projekt „Pomoc z efektem W@W” oferuje dofinansowania działań CSR dla pracowników, a w jego ramach wspieranych jest co roku nawet do kilkunastu organizacji pożytku publicznego, m.in. domy dziecka, schroniska dla zwierząt, organizacje wspierające osoby starsze czy pacjentów szpitali. Podczas dziewięciu zrealizowanych edycji pracownicy poprowadzili 77 projektów. W samej tylko edycji 2020, poświęconej pomocy organizacjom dotkniętym przez pandemię COVID-19, zrealizowano aż 22 projekty, w które zaangażowanych było blisko 100 pracowników. Beneficjentami było ponad 3200 osób i 150 zwierząt, łącznie na ich rzecz przekazano 110 tys. złotych. Obecnie trwa 10., jubileuszowa edycja programu..
Program grantowy wpisuje się w szerszą strategię firmy, której działania CSR ogniskują się na różnorodnych obszarach. Należą do nich m.in. rozwój wiedzy pracowników i kandydatów nt. budowania kariery, wsparcie firm w przyjaznej rekrutacji, wsparcie inicjatyw edukacyjnych (m.in. platformy Zwolnieni z Teorii, Funduszu Stypendialnego przy Fundacji Batorego), dbałość o środowisko naturalne (m.in. licznik “kopciuchów” Polskiego Alarmu Smogowego). Zaangażowanie pracowników Grupy Pracuj nie ogranicza się wyłącznie do programu grantowego, ale także m.in. podejmowania roli ekspertów w działaniach edukacyjnych z zakresu rynku pracy (e-booki, podcasty, raporty, webinary, szkolenia, konferencje). Z kolei w obliczu wojny w Ukrainie firma wsparła finansowo Ukraiński Czerwony Krzyż, Polską Akcję Humanitarną i Ukraiński Dom w Warszawie, a także przygotowała wsparcie informacyjne na temat rynku pracy dla kandydatów z Ukrainy.
Jak podkreśla Aleksandra Skwarska, w okresie pandemii szczególnie doświadczaliśmy w Polsce, jak praca w systemie zdalnym i hybrydowym wpływała na relacje międzyludzkie w firmach. Wolontariat był ważnym źródłem podtrzymania relacji z pracownikami.
Program grantowy jest częścią naszej całościowej strategii CSR, wspierającej i popularyzującej budowę empatycznego, przyjaznego rynku pracy gotowego na wyzwania przyszłości. W ostatnich dwóch latach część więzi w firmach się rozluźniła, praca bez bezpośredniego kontaktu była wyzwaniem, wytwarzając tzw. efekt silosu, czyli wzajemne odseparowanie pracowników i poszczególnych działów organizacji, trudniejszą wymianę informacji. Jednocześnie jednak program „Pomoc z efektem W@W” potwierdził, że w tak trudnych czasach istotna część pracowników chce proaktywnie współdziałać, angażować się w inicjatywy pomocowe w bieżących tematach. W akcje wolontariatu co roku angażuje się co dziesiąty pracownik Grupy Pracuj. W pierwszych miesiącach pandemii szczególnie ważne były dla nas projekty wspierające instytucje dotknięte przez kryzys COVID-19. Z kolei od końca lutego wiele działań pracowników dotyczy pomocy dla osób uciekających przed wojną z Ukrainy
Podobny projekt do “Pomocy z efektem W@W” organizowany jest w Capgemini w ramach programu pt. „Inwestujemy w dobre pomysły”. Dzięki zaangażowanym pracownikom-wolontariuszom w ciągu dekady udało się dotrzeć do ponad 13 700 beneficjentów poprzez realizację 115 projektów grantowych. Inny przykład stanowi powołana w czerwcu zeszłego roku Fundacja Deloitte. Jednym z jej celów jest angażowanie zespołu w inicjatywy wolontarystyczne i pro bono w zakresie edukacji, klimatu i dobroczynności. W ciągu roku w 25 projektów zaangażowało się blisko 800 pracowników Deloitte, a obecnie największe wsparcie dedykowane jest ofiarom wojny w Ukrainie.
Część pracodawców, obok środków finansowych, oferuje swoim pracownikom także dodatkowy czas wolny, który mogą przeznaczyć na realizację działań związanych z wolontariatem. Na przykład, Fujitsu w ramach wsparcia pracowników, którzy chcą nieść pomoc ukraińskim uchodźcom, stworzyło ogólnoeuropejski program wolontariatu. Wolontariusze otrzymują 5 dni płatnego urlopu na działania wspierające uchodźców z Ukrainy.
Na podobny krok zdecydowała się firma STRABAG, która w marcu i kwietniu br. zaoferowała swoim pracownikom dwa dni wolontariatu pracowniczego, który można wykorzystać na działania pomocowe związane ze wsparciem osób uciekających przed wojną. Konflikt w Ukrainie zaangażował także pracowników mBanku, który stworzył dwa tymczasowe domy dla 60 osób uciekających ze Wschodu. Wspierają je wolontariusze – pracownicy firmy, prowadząc regularnie zbiórki darów wśród zespołu.
Ogromne możliwości wolontariatu
Jednym z istotnych elementów budowania marki pracodawcy na rynku jest stworzenie kodu kulturowego przez przedsiębiorstwo. Ma on służyć do identyfikowania się pracownika z firmą, a także wspierać budowę jej spójnego wizerunku, zgodnego z celami, codziennością i wartościami marki. Firmy coraz częściej dostrzegają chęć zaangażowania się części swoich pracowników w lokalne inicjatywy oraz tworzony przez to potencjał.
Odpowiednio wprowadzony wolontariat, choć przez część kandydatów bywa traktowany z dystansem, może budować silne więzi, dobre relacje międzyludzkie, a nawet wpływać na wyniki biznesu. Szczególnie w sytuacjach zagrożenia, takich jak pandemia czy wojna w Ukrainie dowodzą, że kandydaci i pracownicy coraz uważniej przyglądają się podejściu zatrudniających ich firm do odpowiedzialnego prowadzenia biznesu, chcąc się angażować. Jednak ostatecznie skuteczność i przyszłość tego typu działań w ramach wolontariatu pracowniczego zależy także od możliwości i spójnych programów, jakie wprowadzają pracodawcy.
