Jeśli chcielibyście dojść do Autopay Innovation LAB (naszej siedziby) ze stacji kolejowej w Sopocie, najprostsza droga prowadzi ulicą Bohaterów Monte Cassino, czyli popularnym Monciakiem. Idąc w kierunku morza razem z tłumem turystów, zaraz usłyszycie umilających im pobyt ulicznych muzyków. Niektórzy grają w tych samych miejscach te same melodie od lat. Jednak, kiedy bliżej im się przyjrzeć, to coś ostatnio się zmieniło. Obok kapelusza na drobne coraz częściej mają podany swój numer telefonu – tak, by bezgotówkowi przechodnie mogli zrobić im szybki przelew.

W tym miejscu i w tym kontekście takie rozwiązanie to wciąż nowość, ale wystarczy posłuchać młodych osób, które ostatnio wyjechały na Erasmusa czy do pracy za granicę, jak im doskwiera jego brak poza Polską. Dla nich fakt, że mogą zwrócić znajomemu drobną kwotę pożyczoną tydzień temu bez pytania go o numer konta jest zupełnie normalną sprawą, a nie żadną innowacją.

Przyszłość już tu jest

Dokładnie to miał na myśli William Gibson, popularny pisarz i eseista science fiction, kiedy napisał: “The future is already here. It’s just not evenly distributed yet”. (Przyszłość już tu jest. Tylko na razie nie jest równo rozłożona). Gdzieś na świecie są już rzeczy, które będą naszą codziennością w przyszłości, ale na razie funkcjonują na marginesie. I co ciekawe, przyszłością dla wielu miejsc może być właśnie Polska – przynajmniej w sferze płatności i finansów, bo tam nadal korzysta się z czeków czy dominuje gotówka.

Działa to też w drugą stronę. Gdzieś tam na świecie są miejsca czy społeczności, których styl życia za jakiś czas stanie się naszą przyszłością. Za parę dekad demografia Polski tak się zmieni, że seniorzy zaczną być dominującą grupą w społeczeństwie. Japonia właśnie to przerabia. W Norwegii 9 na 10 rejestrowanych aut to elektryki, stanowią już 1/3 samochodowej floty (u nas to wciąż mniej niż 1 proc.).

PRZECZYTAJ TEŻ: Młode Polki rozważnie podchodzą do finansów

Nie musimy szukać scenariuszy przyszłości w odległych miejscach

Wokół nas mogą być np. osoby, które jakiś czas temu przestały korzystać z… Google. Być może je znacie, a być może to wy? Zamiast wpisywać pytania do wyszukiwarki, pytają (pytacie?) o to ChatGPT. Niektórzy nawet regularnie konwersują głosowo z AI. Jednak nie jest jeszcze wcale takie pewne, że taki sposób pozyskiwania informacji będzie w przyszłości dominujący. Równolegle nasila się sceptycyzm wobec sztucznej inteligencji, niektórzy rozmyślnie ją bojkotują. Gdy zauważą, że modelka na plakacie ma siedem palców u ręki, całe dzieło już im się nie podoba i przestają zgadzać się z jego przekazem. Na ten moment nie jesteśmy w stanie przewidzieć, która z tych postaw wobec AI przeważy i stanie się naszą przyszłością. Możemy snuć różne scenariusze i z każdego, nawet mało prawdopodobnego – wyciągnąć pożyteczne wnioski na teraz.

„Prototyping 2024” – książka o przyszłości

O tym opowiada wydana przez nas książka “Prototyping 2040”. Jej autorzy Zuzanna Skalska i Rafał Kołodziej z zespołem starają się znaleźć trendujące, ale wciąż niszowe zjawiska i wyobrazić sobie świat, w którym takie nowinki stały się masowe – po to, byśmy mogli się na to lepiej przygotować albo… im zapobiec. Każdy z czterech scenariuszy:

1. Kind Capitalism,
2. Active Restoration,
3. Self-Consumed,
4. Less is Enough

stanowi specyficzną odpowiedź społeczeństw na wyzwania, które czekają świat Zachodu. 

Którą przyszłość chcielibyśmy upowszechnić? 

Raczej przyszłość dobrobytu, a zatem: kind capitalism – świat “dobrych korporacji”, świadomych wyzwań społecznych (“welfare corporations”) i… active restoration – świat gospodarki cyrkularnej, w którym rozwój nauki pozwala na minimalizację zużycia surowców i produkowanych odpadów, a państwa działają sprawnie.

Ale wiele wskazuje, że będziemy się musieli zmierzyć z przyszłością niedoboru: self-consumed – ze światem ludzi sprzedających swoje dane, aby zaspokoić pęd do konsumpcji, a nieskażona natura, światło i cisza będą dobrami luksusowymi. Less is Enough – światem pełnym katastrof naturalnych, cierpiącym przez brak rozwiązań systemowych i globalnych. 

Jak przybliżyć przyszłość pożądaną?

Mając taką świadomość jako duża firma z sektora finansowego możemy zastanowić się, jak moglibyśmy wpłynąć na nasze otoczenie, by przybliżać przyszłości pożądane, a odsuwać te niechciane. Jak możemy zachęcać ludzi, by przejawiali postawy dobre społecznie i przyjazne dla środowiska?

Na najbardziej podstawowym poziomie możemy to robić jako pracodawca wobec swoich pracowników. Anegdotycznym przykładem może być wdrożony przez nas już 10 lat temu program “Złotówka za kilometr”. Zasady od początku były bardzo proste – za każdy kilometr dojazdu rowerem do pracy nasi pracownicy dostawali 1 zł premii. Jak łatwo policzyć, nie wychodzą z tego wielkie kwoty, choć rekordzista dorobił sobie w ten sposób ponad 10 tys. zł w rok!

Wciąż jednak praktyka zachęcania ludzi, by zrobili coś dobrego dla powietrza, którym oddychają ich sąsiedzi i zamiast emitować spaliny wyprodukowali trochę zdrowych endorfin, to wyjątek wśród pracodawców. Zresztą nie tylko tutaj – to bardzo szerokie wyzwanie wykraczające poza sferę biznesu. Cały system społeczno-ekonomiczny jest tak skonstruowany, by nagradzał przedsiębiorczość, zaradność czy pracowitość w najatrakcyjniejszy sposób jaki zna, czyli za pomocą pieniędzy (zarobków lub zysków). Ale nie ma tego typu rodzaju nagrody za bycie dobrym sąsiadem. Za troskę o planetę tym bardziej. Staranne segregowanie śmieci, jedzenie roślinnych posiłków, spędzanie urlopów w kraju zamiast lotu na inny kontynent – to pomaga ratować świat, ale w zamian możemy liczyć co najwyżej na własną satysfakcję. Tyle że ją odczuwa w takich wypadkach tylko te najbardziej ekoświadome kilka procent społeczeństwa.

Finanse i technologia dla przyszłości

Jednak w Autopay, od wielu lat operujemy na pograniczu finansów i technologii i jasno widzimy, że pojęcia takie jak pieniądze, zasoby, cena czy wartość stają się z biegiem czasu coraz bardziej elastyczne. Choćby technologia blockchain umożliwiła tzw. smart kontrakty, czyli programowanie transakcji, które dzieją się automatycznie, jeśli spełnione zostaną określone wcześniej warunki. Do tego wiążą się z nią niskie koszty przekazywania środków umożliwiające przeprowadzanie groszowych mikrotransakcji. Dzięki tego typu rozwiązaniom w przyszłości możliwe byłoby więc nagrodzenie mnie przez państwo lub samorząd drobną premią (w granicach 1 zł), jeśli wybiorę się do pracy rowerem, a nie samochodem. I też nie muszą to być koniecznie pieniądze prosto do ręki. Może to być wirtualny portfel z wirtualną walutą, którą wykorzystać można np. jedynie w lokalnych sklepach ze zdrową żywnością – dzięki temu pozytywne nawyki wzajemnie i systemowo się zazębiają.  

Takie rzeczy już się dzieją, na małą skalę. Przykładem może być aplikacja Too Good To Go, działająca na rzecz walki z marnowaniem żywności. Użytkownicy po uratowaniu dziewięciu paczek przed zmarnowaniem, dziesiątą mogą odebrać za darmo. Zatem po raz kolejny – przyszłość już tu jest. Możemy też sobie wyobrazić, jak ta konkretna przyszłość, staje się powszechna i za dekadę lub dwie jakaś (trudno na dzisiaj powiedzieć jak duża) część środków pieniężnych, którymi dysponujemy, pochodzi nie z pracy zarobkowej, a z naszych dobrych praktyk, a my potrafimy tym łatwo zarządzać dzięki funkcjonalnym narzędziom. Jako Autopay, lider polskiej innowacji z obszaru płatności, chętnie pomożemy taki scenariusz realizować.

Autopay to wiodąca polska spółka technologiczno-finansowa. Z jej rozwiązań korzysta ponad 50 tys. firm prowadzących biznes online oraz ponad 10 mln osób miesięcznie – płacąc za zakupy przez internet, regulując online swoje rachunki, doładowując telefon, autoryzując płatność SMSem, płacąc automatycznie za autostrady w Polsce czy kupując elektroniczne winiety do siedmiu krajów europejskich.