Coraz częściej można spotkać się z propozycją zapłaty wynagrodzenia nie w pieniądzu, a w rzeczach. Taka forma wynagrodzenia jest zgodna z przepisami prawa, ale żeby dobrze zabezpieczyć swoje prawa powinnaś pamiętać o kilku ważnych kwestiach.
Coś za coś
Barter to nic innego, jak wymiana dobra za dobro, bez konieczności zapłaty wynagrodzenia w formie pieniężnej. Możliwe są różne konfiguracje: wymiana usługi za usługę, towaru za towar, jak również najczęściej występująca wymiana usługi za towar. Aby barter był barterem, a tym samym transakcją prostą i przejrzystą podatkowo wartość wymienianych dóbr powinna być finalnie równa. Nie będzie na pewno barterem propozycja podniesienia wizerunku i prestiżu osoby wykonującej usługę na skutek współpracy z uznaną marką, co niestety czasami się zdarza.
Najbardziej popularną praktyką jest oferowanie zapłaty za usługę lub towar produktami lub usługami swojej firmy. Będą to, np. książki, kosmetyki, usługi spa, lub zdecydowanie najczęściej ubrania i gadżety w przypadku firm odzieżowych. Z drugiej strony wykształca się również tendencja do oferowania zapłaty w produktach, do których firma ma dostęp, a które ze względu na profil firmy drugiej strony mogą być szczególnie przydatne, np. oprogramowane, obiektyw lub komputer dla fotografa lub grafika.
W przypadku kiedy wartość lub rodzaj proponowanych zamiast pieniędzy towarów jest niesatysfakcjonujący, warto prowadzić negocjacje w kierunku otrzymania preferowanych towarów lub zawarcia tradycyjnej umowy z wynagrodzeniem pieniężnym. Co ważne, to, co otrzymasz za usługę nie musi być związane z profilem twojej działalności – to od stron umowy zależy co będzie przedmiotem wymiany.
Regulacje prawne
Umowa barterowa nie została wprost przewidziana w przepisach prawa. Nie oznacza to, że jej funkcjonowanie w obrocie gospodarczym pozbawione jest ram prawnych. Konstruując jej treść należy oprzeć się na przepisach kodeksu cywilnego dotyczących umowy zamiany, gdyż to cechy tej umowy są najbliższe barterowi. Jeżeli obie strony umówiły się, że zapłatą za usługę będzie przekazanie jakiegoś towaru – ten, który usługę wykonał, w razie nieotrzymania tego przedmiotu może wezwać na piśmie do wykonania tego obowiązku. W ostateczności, kiedy nie ma możliwości porozumienia się, pozostaje skierowanie sprawy do sądu cywilnego w celu wyegzekwowania zapłaty w sposób określony w umowie. W szczególnej sytuacji są osoby, których działalność ma charakter twórczy i indywidualny (np. fotograf, grafik) – zgodnie z prawem autorskim w przypadku rażącej dysproporcji między wynagrodzeniem twórcy a korzyściami nabywcy autorskich praw majątkowych lub licencjobiorcy, twórca może żądać stosownego podwyższenia wynagrodzenia przez sąd. Jest więc ważne, żeby już na etapie zawierania barteru umówić się na wymianę dóbr o równej wartości.
PRZECZYTAJ TAKŻE: Mobbing i dyskryminacja – jak walczyć z nimi skutecznie.
Barter pomiędzy przedsiębiorcami
Gdy jesteś przedsiębiorcą wykorzystanie mechanizmu barteru jest proste i sprowadza się do wystawienia przez firmy będące stronami umowy faktur – za wykonanie usługi oraz dostarczenie towaru na tę samą wartość. Warto zabezpieczyć współpracę zawierając umowę, zwłaszcza w przypadku skomplikowanych i długotrwałych zleceń. W umowie należy precyzyjnie określić przedmiot wymiany, tzn. na czym polega usługa i jaki produkt powstanie na skutek jej wykonania, jaki towar zostanie za nią dostarczony. Tu lepiej być szczególnie dokładnym i szczegółowo opisać towar mający być zapłatą – np. specyfikację, markę, dane techniczne sprzętu, zamiast ogólnego opisu wskazującego na jego rodzaj. Pozwoli to uniknąć trudności z wykonaniem umowy już po realizacji usługi. Należy również wskazać w umowie termin i miejsce wykonania usługi oraz dostarczenia towaru. W przypadku usług o charakterze twórczym minimum jest również zapisanie w niej regulacji o przeniesieniu autorskich praw majątkowych lub udzieleniu licencji. Obie strony mogą również zastrzec kary umowne, na wypadek niewykonania usługi lub niedostarczenia towaru na czas. Zwyczajowo przyjmuje się, że powinna ona wynosić około kilku procent wartości usługi lub towaru.
Barter z freelancerem
Rozliczenie barteru z osobą nieprowadzącą działalności gospodarczej może być dla zlecającego kłopotliwe z uwagi na istotną barierę podatkową i księgową – osoba fizyczna nie wystawia faktur. W rzeczywistości firmy rzadko decydują się na zawarcie z taką osobą typowej umowy barteru. Lepszym i prostszym rozwiązaniem jest zawarcie umowy cywilnoprawnej, w zależności od tego, czy osoba ma wykonywać prace w określonym czasie bez względu na efekt końcowy (umowa zlecenia), czy skutkiem jej pracy ma być określony produkt (umowa o dzieło). Wynagrodzenie z takiej umowy, podobnie jak w przypadku barteru, może być niepieniężne. Należy jednak precyzyjnie określić w niej jaki towar zostanie dostarczony za usługę. Konieczne też jest wskazanie w niej co najmniej terminu i miejsca wykonania usługi oraz dostarczenia towaru oraz przeniesienie autorskich praw majątkowych lub udzielenie licencji.
***
Mec. Monika Wieczorek – Radca prawny. Doradza innowacyjnym przedsiębiorcom znajdującym się na dwóch najbardziej wrażliwych płaszczyznach prowadzenia biznesu: w okresie intensywnego rozwoju oraz w czasie kryzysu. Członek stałych komisji wyjaśniających w spółkach kapitałowych badających występowanie nieprawidłowości i działań niepożądanych. Członek Rady Nadzorczej jednej ze spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych.
