Pieniądze od dawna stanowią temat wywołujący emocje, zwłaszcza w kontekście płci. Dla wielu kobiet w Polsce, temat wynagrodzeń, podwyżek czy awansów, choć niezwykle ważny, bywa źródłem napięć, zwłaszcza w kontekście nierówności płacowych (luka płacowa) oraz stereotypów dotyczących roli kobiet na rynku pracy. Podejście Polek do zarabiania pieniędzy i samej kwestii wynagrodzeń ewoluuje. Jednak istnieje nadal szereg barier, które sprawiają, że kobiety wciąż stają przed wyzwaniami w tym obszarze.
Rzeczywistość pełna wyzwań: luka płacowa
Jednym z kluczowych wyzwań, z jakimi mierzą się kobiety na rynku pracy, jest gender pay gap, czyli różnica w wynagrodzeniach między kobietami a mężczyznami.
W zależności od tego co i jak porównujemy luka płacowa może mieć różne wartości. Jeśli porównamy po prostu średnią stawkę za godzinę pracy kobiet i mężczyzn, to według Eurostatu luka w 2022 roku wynosiła 7,8% i plasowała Polskę w czołówce najbardziej wyrównanych płac w Europie (12,7%)[i]. Takie zestawienie nazywamy nieskorygowaną luką płacową.
Warto jednak porównywać rzeczywiście podobne stanowiska i podobne doświadczenie pracowników, aby mieć lepsze zrozumienie aktualnej sytuacji płacowej. W tym przypadku mówimy o skorygowanej luce płacowej i tu już sytuacja Polski nie jest taka różowa. W 2022 roku wyniosła ona 10.4% w naszym kraju i ok. 11% w całej Unii[ii].
W raportach opublikowanych przez Światowe Forum Ekonomiczne w 2024 roku widać poprawę w zakresie równości płac jednak gospodarkom światowym zajmie ok. 134 lata osiągnięcie pełnej równowago płacowej.
Nierówności płacowe wynikają z kilku czynników: różnic w sektorach, w których pracują kobiety i mężczyźni, ograniczonego dostępu kobiet do wyższych stanowisk oraz wyzwań związanych z macierzyństwem, które często prowadzą do spowolnienia kariery.
Sektorowe różnice w wynagrodzeniach
Kobiety w Polsce częściej pracują w branżach takich jak edukacja, opieka zdrowotna, administracja czy handel, które są statystycznie gorzej wynagradzane niż sektory, gdzie dominują mężczyźni – np. technologia, budownictwo czy finanse. Według raportu Instytutu Badań Strukturalnych, kobiety stanowią większość pracowników w sektorach o niższym wynagrodzeniu. Jest to jeden z kluczowych elementów wpływających na nierówności w zarobkach. Paradoksalnie, najmniejsze różnice w wynagrodzeniu pojawiają się w najniżej płatnych zawodach. Im wyżej w drabinie zawodów i im większego wymagają doświadczenia czy wykształcenia tym większa dysproporcja w zarobkach miedzy kobietami i mężczyznami (o tym samych kwalifikacjach) sięgająca nawet 22%.[iii]
PRZECZYTAJ TEŻ: Czy kobiety chcą odebrać mężczyznom to, co należy do nich?
Kara za macierzyństwo
Kolejnym czynnikiem, który ma duży wpływ na wynagrodzenia kobiet, jest tzw. “kara za macierzyństwo” (ang. motherhood penalty). Kobiety, które decydują się na dzieci, często doświadczają spadku wynagrodzenia w wyniku przerw w pracy zawodowej czy trudności z powrotem na rynek pracy na pełen etat. Badania GUS pokazują, że kobiety w wieku 30-40 lat, które są matkami, mają znacznie mniejsze szanse na awans i podwyżki w porównaniu do kobiet bezdzietnych oraz do mężczyzn. Dodatkowo to właśnie w grupie kobiet ze stażem 10-15 lat, a więc potencjalnie w okresie wczesnego macierzyństwa, luka płacowa jest najwyższa i wynosi 13,5%.
Stereotypy i oczekiwania społeczne
Jednym z istotnych zjawisk wpływających na podejście Polek do zarabiania pieniędzy są społeczne stereotypy dotyczące ról płciowych. W tradycyjnych narracjach kulturowych kobiety często były postrzegane jako osoby mniej zainteresowane zarabianiem pieniędzy, a bardziej skupione na rodzinie czy pracy opiekuńczej. Choć współczesne pokolenia kobiet aktywnie podważają te przekonania, to echo tych stereotypów wciąż można usłyszeć, zarówno w postawach samych kobiet, jak i w podejściu pracodawców. Kobiety często są postrzegane jako mniej agresywne negocjatorki, a ich aspiracje finansowe bywają lekceważone.
Zmiana podejścia do pieniędzy
Pomimo istniejących wyzwań, podejście kobiet do zarabiania pieniędzy ulega zmianie. Coraz więcej Polek ma świadomość swojej wartości na rynku pracy i stawia sobie ambitne cele finansowe. Badania pokazują, że młode pokolenia kobiet coraz bardziej interesują się tematyką finansów, inwestowania i planowania długoterminowego. Kobiety stają się coraz bardziej aktywne w zakresie edukacji finansowej, a także podejmują działania zmierzające do zbudowania swojej niezależności ekonomicznej.
Niezależność finansowa jako kluczowy cel
Współczesne kobiety w Polsce, zwłaszcza te z wyższym wykształceniem, coraz częściej definiują swoją tożsamość zawodową poprzez niezależność finansową. Dla wielu z nich jest to nie tylko sposób na zwiększenie swojego komfortu życia, ale również narzędzie do budowania pozycji w świecie zawodowym i społecznym. Niezależność finansowa staje się fundamentem równouprawnienia na rynku pracy i jednym z głównych elementów tożsamości zawodowej współczesnej kobiety.
[1] Gender pay gap statistics – Statistics Explained (europa.eu)
[2] Gender pay gap statistics – Statistics Explained (europa.eu)
[3] Główny Urząd Statystyczny / Przeciętne zatrudnienie i wynagrodzenie w gospodarce narodowej w 2022 r. – dane wstępne
O autorce
Magda Maroń – Ekspertka od 13 lat związana z obszarem HR. W swojej karierze odpowiadała za budowanie wizerunku pracodawcy, rekrutację, badanie i rozwijanie zaangażowania oraz tworzenie i realizację strategii rozwojowej pracowników. Z wykształcenia Psycholog Biznesu, coach i trener biznesu. Założycielka agencji GoodHR. Obecnie z pasją podnosi zaangażowanie w organizacjach swoich klientów budując miejsca pracy warte polecenia. Jako coach wspiera aktywizację zawodową kobiet i budowanie ich wewnętrznej siły. Profil Magdy na LinkedIn
