Sposób, w jaki myślimy o sobie, wpływa na nasze postrzeganie otoczenia. Jednocześnie, zgodnie z koncepcją sprzężenia zwrotnego, to, jak postrzegamy nasze grupy odniesienia – na przykład wspólnotę narodową – jest istotnym elementem budowania własnej tożsamości.
Jak działa sprzężenie zwrotne?
Kiedy myślimy o sobie dobrze, czujemy, że jesteśmy “ok”, projektujemy pozytywny obraz siebie na innych. Wzmacniamy tym samym pozytywną interpretację otaczającego świata. Poczucie jednostkowego spełnienia „promieniuje” na ocenę wspólnoty, którą tworzymy.
Kiedy zaczynamy publicznie wyrażać dumę z kraju: nagłaśniamy odkrycia polskich naukowców, doceniamy osiągnięcia sportowców czy świętujemy sukcesy artystów, tworzymy przestrzeń do wzmacniania pozytywnej narracji zbiorowej.
Ta z kolei wraca do nas, niczym bumerang, nadając przynależności do kraju element prestiżu: jestem częścią wspólnoty, która odnosi sukcesy. To także otwarcie drzwi do realizacji marzeń: skoro obywatele mojego kraju odnoszą sukcesy, ja też mogę!
Co jeszcze daje poczucie dumy z siebie?
Wiele badań dowodzi, że osoby, które dostrzegają i doceniają swoje osiągnięcia (nawet te najmniejsze!), mają bardziej stabilne i pozytywne poczucie własnej wartości. Częściej interpretują świat jako przyjazny i bezpieczny. Dostrzegają szanse, nie zagrożenia, co z kolei przybliża je do realizowania marzeń, podejmowania wyzwań. Wzmacnia poczucie sprawczości i zwiększa odporność na niepowodzenia.
PRZECZYTAJ TEŻ: Umiejętność dostrzegania potencjału Polski i Polaków rośnie wraz z wiekiem
Jak kształtuje się duma w Polsce?
Badanie postrzegania Polski przez Polaków[1] pokazuje, że osoby dumne z siebie częściej traktują przynależność narodową jako element pozytywnego „ja”. W większym stopniu postrzegają Polskę przez pryzmat radości, sukcesu, energii do działania. Rzadziej z kolei towarzyszy im rozczarowanie i zawstydzenie krajem. Duma z siebie sprzyja dostrzeganiu w Polkach i Polakach potencjału rozwojowego oraz postrzeganiu Polski jako równorzędnej wobec krajów, które przez lata były dla nas punktem odniesienia w zakresie nowoczesności, rozwoju technologicznego czy sportu.
Z kolei osobom, które nie odczuwają dumy z siebie, bliższy jest obraz Polski biernej, pozostającej w tyle za innymi krajami Europy.
Pozytywna duma z kraju to nie nacjonalizm
O ile budowanie pozytywnej narracji na temat kraju jest kluczowe dla wzmacniania dumy narodowej – i własnej – warunkiem sukcesu tego połączenia jest konstruktywny krytycyzm. Osoby o poglądach nacjonalistycznych, przekonane o wyższości własnego państwa, jednocześnie wykluczające innych, cechują się obniżoną samooceną. Ich poczucie dumy narodowej może mieć charakter kompensacyjny. Najczęściej nie wiąże się ona bowiem z prawdziwymi wartościami kraju i nie prowadzi do wzmacniania samooceny[2].
Co z tego wynika?
Konstruowanie pozytywnego obrazu siebie – od najmłodszych lat – to nie tylko klucz do osobistego dobrostanu. To też fundament silnego i zdrowego społeczeństwa. To właśnie pewni siebie, sprawczy obywatele tworzą kraj, który potrafi doceniać swoje zasoby. Który potrafi odnosić sukcesy i budować prestiż w oparciu o własne osiągnięcia. Jednocześnie upowszechnianie wiedzy o spektakularnych sukcesach Polek i Polaków wzmacnia poczucie przynależności i dumy, dając impuls do działania kolejnym pokoleniom.
[1] Grupa 4P, badanie CAWI na reprezentatywnej próbie Polaków 18-70l., n=1010 (12.2024)
[2] Becker, M., Vignoles, V. L., & Gavreliuc, A. (2018)
***
O autorce
Magdalena Andzelm – socjolożka, badaczka rynku. Zafascynowana szeroko pojętą psychologią, z zamiłowaniem zgłębiająca mechanizmy funkcjonowania człowieka w oparciu o model biopsychospołeczny.
Po godzinach tworzy kolaże cyfrowe.
