Skala prowadzonego biznesu niemal zawsze znajduje odzwierciedlenie w formie prawnej prowadzonej działalności. Niezależnie od tego, czy przedsiębiorca sam będzie tytułował się prezesem, CEO, partnerem zarządzającym, dostęp do wielu kontrahentów oraz inwestorów dla jednoosobowego przedsiębiorcy będzie ograniczony i nie zawsze będzie on traktowany jako równorzędny partner w biznesie. Czy słusznie oraz kiedy warto przeanalizować wady i zalety przekształcenia w spółkę?
Czy zawsze warto?
Zdecydowanie się na zmianę formy działalności to głownie efekt zwiększającej się skali rozwoju działalności, osiąganych obrotów, planowanej zmiany struktury właścicielskiej, w tym nastawienie na pozyskanie inwestora lub równorzędnego partnera. Spółka to przede wszystkich przejrzysta struktura organizacyjna i rachunkowa, gdzie regulacjom podlega niemalże każdy aspekt związany z bieżącą działalnością i odpowiedzialnością spółki i zarządu. Spółka posiada własną osobowość prawną, tym samym to sama spółka odpowiada za swoje zobowiązania. Przy czym, w przypadku spółki z o.o., istnieją szczególne regulacje pozwalające na pociągnięcie do odpowiedzialności także członków zarządu.
Jednoosobowa działalność to zasadniczo preferowane rozwiązanie dla działalności o małej skali, gdzie przedsiębiorca zamierza osobiście podejmować każdą decyzję biznesową, ponosić pełną odpowiedzialność majątkiem obecnym i przyszłym. Sprawdzi się również przy niskich obrotach, na początku rozwoju biznesowego oraz w przypadku traktowania działalności gospodarczej jako dodatkowego źródła utrzymania. Być może jako najistotniejszą wskazówkę uznać chyba należy brak woli czy gospodarczego sensu w pozyskaniu partnera biznesowego, którego udział w przedsięwzięciu miałby odzwierciedlać się w posiadanych prawach i obowiązkach.
Kontynuowanie działalności gospodarczej z wykorzystaniem dotychczasowego przedsiębiorstwa, możliwe jest na dwa sposoby: poprzez przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę kapitałową oraz poprzez wniesienie przedsiębiorstwa aportem do nowo założonej spółki.
Przekształcenie przedsiębiorcy
W przypadku przekształcenia obowiązuje zasada sukcesji, a więc spółka wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki przekształcanego przedsiębiorcy, a tym samym kontynuowane są wszelkie umowy. Nie są wymagane żadne aneksy, czy dokonywanie przeniesienia praw i obowiązków.
Spółka przekształcana pozostaje podmiotem m.in. zezwoleń, koncesji oraz ulg, które zostały przyznane przedsiębiorcy przed jego przekształceniem, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji albo ulgi stanowi inaczej. Wynika to bezpośrednio z regulacji prawnych.
Do przekształcenia przedsiębiorcy wymaga się:
- sporządzenia planu przekształcenia przedsiębiorcy wraz z załącznikami oraz opinią biegłego rewidenta;
- złożenia oświadczenia o przekształceniu przedsiębiorcy;
- powołania członków organów spółki przekształconej;
- zawarcia umowy spółki albo podpisania statutu spółki przekształconej;
- dokonania w rejestrze wpisu spółki przekształconej i wykreślenia przedsiębiorcy przekształcanego z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
W przypadku wyboru przekształcenia trzeba liczyć się z trwającą do kilku miesięcy procedurą przekształceniową. Należy mieć na uwadze koszty poszczególnych dokumentów, w tym bilansu, sprawozdania finansowego oraz taksy notarialnej. Dodatkowo, warto z księgowością omówić kwestie podatkowe, w tym dowiedzieć się m.in. na czym polega neutralność na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku VAT w przypadku przekształcenia.
Przedsiębiorstwo wnoszone aportem
Innym sposobem umożliwiającym rozwój działalność jednoosobowego przedsiębiorcy w spółkę stanowi wniesienie przedsiębiorstwa aportem do spółki. W tym przypadku spółka kapitałowa zostaje zawiązana już na początku procedury i w zamian za objęcie udziałów/akcji przedsiębiorca nabywa określoną ilość udziałów w spółce. Może zostać jedynym wspólnikiem lub od razu uwzględnić udział partnerów biznesowych lub inwestorów jako udziałowców.
Przybliżenia wymaga zarówno zakres pojęcia przedsiębiorstwa, jak i aportu.
Ustawowa definicja przedsiębiorstwa wskazuje, że jest ono zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności, m.in. oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo, własność nieruchomości lub ruchomości, wierzytelności, środki pieniężne, koncesje, patenty i inne prawa własności przemysłowej, majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne, tajemnice przedsiębiorstwa.
Aport natomiast to określenie dla wkładu niepieniężnego wnoszonego do spółki, przeciwieństwo środków pieniężnych. W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością procedura jest uproszczona – wniesienie do spółki aportu nie wymaga jego wyceny przez biegłego rewidenta (odmiennie niż w przypadku spółki akcyjnej). Sami wspólnicy określają wartość przedsiębiorstwa – aportu i jak również liczbę i wartość nominalną objętych w zamian udziałów.
Przystąpienie do spółki i objęcie udziałów za aport uzupełnia odrębnie zawierania umowa przeniesienia przedsiębiorstwa na spółkę. Procedurę wniesienia aportem przedsiębiorstwa do spółki kapitałowej kończy wpisanie zmian w rejestrze przedsiębiorców KRS. To zaś umożliwia wykreślenie przedsiębiorcy z CEIDG. Przekształcenie w spółkę kapitałową stanowi w tym przypadku podstawę prawna do wykreślenia.
Procedura wniesienia aportem różni się przede wszystkim na płaszczyźnie skutków prawnych. W tym przypadku nie ma żadnej automatycznej kontynuacji działalności. Umowy z kontrahentami wymagają dokonania zmiany podmiotu. Często w umowach zastrzeżona jest zgoda kontrahenta na dokonanie cesji praw i obowiązków.
Obie opisane powyżej procedury to proces sformalizowany, jednak schematyczny i przejrzysty w sytuacji, gdy dojdzie do jego realizacji. Tym samym, formalności w tym przypadku nie powinny stanowić aspektu determinującego decyzję biznesową. Na poczet tego warto natomiast rozważyć wynikające z tego możliwości biznesowe, zmiany organizacyjne, prawne i rachunkowe.
***
O AUTORCE
Katarzyna Zych – adwokat, członek Izby Adwokackiej w Warszawie
Od początku kariery zawodowej związana z obsługą korporacyjną spółek kapitałowych z sektora prywatnego i publicznego w ramach współpracy z renomowanymi kancelariami prawnymi. Specjalizuje się w kompleksowym doradztwie z obszaru prawa handlowego, prawa cywilnego, prawa zamówień publicznych oraz własności intelektualnej. Posiada wieloletnie doświadczenie w zakresie obsługi procesów inwestycyjnych na wszystkich etapach transakcji, finansowania dłużnego przedsiębiorstw, jak również zakładania, przekształcania, łączenia i likwidacji działalności gospodarczej.
Wieloletnie doświadczenie w zakresie obsługi korporacyjnej spółek handlowych łączy z aktywnym wspieraniem rozwoju przedsiębiorczości kobiet oraz ochrony przed dyskryminacją i przemocą wobec kobiet.
