Zmiany zachodzące m.in. na rynku pracy powodują, że coraz większe znaczenie, oprócz posiadanej wiedzy, mają umiejętność współpracy w zespole, zdolność analitycznego myślenia, kreatywność czy samodzielne rozwiązywanie problemów. Czy edukacja we współczesnych szkołach zapewnia uczniom rozwój tych kompetencji?

Większość rodziców zdaje sobie sprawę z tego, że dobre stopnie ich dziecka w szkole czy doskonały wynik testu nie są wystarczające do odnalezienia się wobec wymagań, jakie stawia rynek pracy. Dlatego szukają szkół, w których program nauczania został przygotowany zgodnie z wymaganiami, jakie stawia się młodym ludziom rozpoczynającym samodzielne życie.

Zadania współczesnej szkoły nie mogą się ograniczać wyłącznie do przygotowywania uczniów do zdawania testów i egzaminów – mówi Magdalena Bedyńska, Dyrektor Dwujęzycznej Szkoły PWN. Rolą szkoły powinno być stworzenie warunków do wszechstronnego rozwoju dziecka. Oczywiście we współpracy z rodzicami. Powinniśmy zachęcać a nie zniechęcać młodych ludzi do zadawania pytań, prowadzenia własnych poszukiwań, rozwijania zainteresowań, czynnego udziału w dyskusjach, projektach, specjalistycznych warsztatach. Kluczowym pytaniem rodzica po przyjściu dziecka ze szkoły powinno być: Czego ciekawego dzisiaj się nauczyłeś / dowiedziałeś w szkole? zamiast: Jaką ocenę dostałeś z klasówki?

Na co powinna zatem stawiać współczesna edukacja? Co warto wziąć pod uwagę odwiedzając szkołę, do której mamy zamiar zapisać nasze dziecko?

Po pierwsze: Samodzielność, kreatywność i umiejętność współpracy ważniejsze niż gotowe odpowiedzi na wszystkie pytania

W wielu polskich szkołach od uczniów wymaga się opanowania określonego zasobu materiału z danej dziedziny. Najczęściej odbywa się to przez powtarzanie informacji przekazanych przez nauczyciela podczas lekcji lub uczenie się gotowych odpowiedzi z podręcznika. Skłanianie uczniów do szukania samodzielnych rozwiązań, zadawania pytań, analizowania różnych możliwych odpowiedzi, wypracowywania rozwiązań w grupie rówieśników pozwala na rozwijanie u młodych ludzi również tzw. kompetencji miękkich, których znaczenie stale rośnie.

Po drugie: Nauka nie tylko w szkolnej ławce

Poznawanie świata, zrozumienie zagadnień odmienności kulturowej ale także rozwijanie umiejętności analitycznego myślenia czy wykorzystywania wiedzy w praktyce nie może odbywać się jedynie w szkolnej ławce. Uczniowie powinni możliwie często brać udział w wydarzeniach nie tylko kulturalnych, jak wycieczka do teatru, ale również w organizowanych coraz częściej debatach, projektach społecznych i naukowych czy wolontariatach. Pomaga to również w skutecznym nawiązywaniu relacji z rówieśnikami i osobami dorosłymi prezentującymi różne punkty widzenia, w wypracowywaniu kompromisowych rozwiązań, buduje odporność na stres oraz umiejętność odnalezienia się w różnych sytuacjach.

Po trzecie: Angielski na co dzień… inaczej niż wszędzie

Nauka języków obcych w wielu szkołach odbywa w oparciu o metodę tłumaczeniową, która nie pomaga w rozwijaniu umiejętności komunikowania się w języku obcym. Po pewnych doświadczeniach ze stosowaniem tego sposobu nauczania okazało się, że jest ona mało skuteczna. Zbyt często zdarza się, że chociaż uczniowie mają duży zasób słów, znają reguły gramatyczne, nie potrafią komunikować się w języku obcym, co zniechęca ich do dalszej nauki. Język obcy traktują zatem jako jeden z przedmiotów, który należy zdać na odpowiednio dobrą ocenę i – jak nierzadko bywa – zapomnieć.

W osiąganiu dwujęzyczności bardzo ważne jest stworzenie sytuacji, w których posługiwanie się językiem obcym jest potrzebne, przynosi określone korzyści. W dobrych szkołach zachęca się uczniów do wykorzystywania każdych, choćby najmniejszych kompetencji językowych. Popełnianie błędów jest czymś naturalnym w trakcie nauki i uczniowie nie powinni się tego obawiać. Jeśli chcemy, żeby dziecko opanowało znajomość języka obcego na poziomie porównywalnym z językiem ojczystym, powinno mieć możliwość częstego komunikowania się w tym języku.

Jakie korzyści wynikają z dwujęzyczności?

• Rozwój zdolności abstrakcyjnego myślenia i koncentracji;
• Rozwój zdolności matematycznych i komunikacyjnych;
• Wpływ na wzmocnienie samooceny i budowanie pewności siebie;
• Łatwiejsze przystosowanie do środowiska wielokulturowego i swobodne porozumiewanie się;
• Otwartość na świat, chęć podróżowania, poznawania innych kultur, szerokie horyzonty;
• Możliwość dalszej edukacji poza granicami kraju – matura międzynarodowa i studia na zagranicznej uczelni;
• Dostęp do najnowszych źródeł wiedzy.

Po czwarte: Program dostosowany do wieku i możliwości dziecka

Dobrze przygotowany program nauczania powinien uwzględniać wiek, możliwości i predyspozycje dziecka ale także jego zainteresowania, cechy charakteru, temperament. Zadania, które uczeń dostaje do wykonania powinny być zróżnicowane, ciekawe, na odpowiednim poziomie trudności. Powinny zachęcać dziecko do wysiłku a zarazem pozwalać poczuć mu satysfakcję z prawidłowego ich wykonania.
Sprzyja temu, stosowana w niektórych szkołach, indywidualizacja nauczania. Możliwości dziecka zazwyczaj są określane na podstawie indywidualnej diagnozy, którą przeprowadzają specjaliści. Jest ona bazą do ustalania zindywidualizowanego programu nauczania.

Po piąte: Przestrzeń do wszechstronnego rozwoju/miejsce na rozwijanie się

Częstym zjawiskiem obserwowanym w trakcie szkolnej edukacji jest słabnące zainteresowanie uczniów szkolnymi przedmiotami i traktowanie ich w oderwaniu od świata pozaszkolnego. Ważne, żeby dziecko wiedziało, że wiedza, którą zdobywa w szkole może mu pomóc również w rozwijaniu zainteresowań i pasji. Rolą szkoły powinno być stworzenie środowiska, które sprzyja zrównoważonemu rozwojowi młodego człowieka, w którym ważne są jego predyspozycje, hobby, poszukiwania. Szczególnie małe dzieci posiadają naturalną ciekawość świata, która każe ima zadawać pytania, eksperymentować, zachęca do poznawania i szukania rozwiązań. Ważne jest, aby pomagać dzieciom zachować i rozwinąć tę cechę również w starszym wieku.

– Nie ma nic bardziej budującego dla nauczyciela, wychowawcy i rodzica, niż obserwowanie jak dziecko rośnie rozwija się, staje się mądre i samodzielne – podkreśla Magdalena Bedyńska – Po kilku latach od zakończenia szkolnej edukacji rodzice na ogół nie pamiętają już jakie oceny miała ich pociecha z poszczególnych przedmiotów ale z uśmiechem wspominają pomysły dziecka, dumni z tego jak się rozwijało i co osiągnęło.