„I cóż w tym złego?” – ktoś zapyta – „Przecież perfekcjonizm to zaleta, która pozwala wykonywać zadania na najwyższym poziomie!” Zgadza się, ludzie odznaczający się perfekcjonizmem w większości przypadków są pozytywnie oceniani przez otoczenie. Zwłaszcza w pracy: osobę mającą perfekcjonistyczne podejście, niedoprowadzone jeszcze do chorobowej skrajności, większość pracodawców uzna za skarb.
Skąd się bierze perfekcjonizm?
1️. Wysokie oczekiwania
Perfekcjonizm często wynika z nadmiernych i często nierealistycznych oczekiwań, które stawiamy sobie sami lub które stawiają nam inni. Ciągłe dążenie do osiągnięcia poziomu doskonałości może być wynikiem wychowania, w którym osiągnięcia były nagradzane tylko wtedy, gdy były bezbłędne. Wysokie standardy mogą również wynikać z chęci spełnienia oczekiwań społeczeństwa lub presji w miejscu pracy.
2️. Strach przed porażką
Perfekcjonizm często karmiony jest lękiem przed porażką. Osoby perfekcjonistyczne obawiają się, że popełnienie błędu lub niepowodzenie będzie oznaczać utratę uznania lub szacunku innych. Ta obawa może prowadzić do nieustannego stresu i niechęci do podejmowania ryzyka.
3️. Lęk społeczny
Pragnienie uzyskania uznania i akceptacji innych może prowadzić do perfekcjonizmu. Osoby perfekcjonistyczne często obawiają się, że zostaną odrzucone lub niezaakceptowane, jeśli nie spełnią wysokich standardów. To może skutkować nadmiernym zwracaniem uwagi na to, co myślą i czego oczekują inni ludzie.
4️. Wewnętrzny krytyk
Perfekcjonizmowi często towarzyszy wewnętrzna krytyka. Osoby perfekcjonistyczne są niezwykle surowe wobec siebie, często stawiając sobie niemożliwe do osiągnięcia standardy. To może prowadzić do chronicznego poczucia niewystarczalności i niezadowolenia z siebie.
Perfekcjonizm może być motywujący, ale gdy wykracza poza zdrowy poziom, może być ograniczający i stresujący.
Jeśli w szkole był_ś prymusem, a rodzice pytali cię, dlaczego ze sprawdzianu dostał_ś czwórkę zamiast piątki, bardzo prawdopodobne, że masz zaszczepioną tendencję do perfekcjonizmu.
Prokrastynacja i wieczne ulepszanie
Skłonność do perfekcjonizmu może prowadzić do prokrastynacji, czyli odraczenia w czasie. Perfekcjonista często obawia się popełnienia błędu i pod wpływem lęku w ogóle nie zaczyna działać. Odnosi się to zwłaszcza do zadań nowych, w których ktoś się jeszcze nie sprawdził. W podobnych sytuacjach perfekcjonista niekiedy poddaje się prokrastynacji albo wcale nie przystępuje do realizacji zadania – ze strachu przed potencjalną porażką.
Innym problemem jest wieczne dążenie do ulepszania. Perfekcjonista zawsze znajdzie coś, co da się jeszcze poprawić, co powoduje, że każde zadanie staje się niemożliwe do ukończenia. To prowadzi do problemów z terminami i nieustannym napięciem.
Droga ku akceptacji
Poniżej znajdziesz pytania, które pomogą zgłębić zjawisko perfekcjonizmu i jego wpływ na życie codzienne.
Czy często odczuwasz potrzebę, aby wszystko co robisz było doskonałe?
Jeśli często odczuwasz potrzebę, aby każda czynność była absolutnie doskonała, to może być oznaka perfekcjonizmu. Warto pamiętać, że dążenie do doskonałości może być konstruktywne, ale gdy staje się obsesyjne i ograniczające, może prowadzić do stresu i niezadowolenia.
Czy zdarza się, że stawiasz przed sobą bardzo wysokie standardy i trudno jest Ci je spełnić?
Wysokie standardy mogą być motywujące, ale kiedy są nierealistyczne, mogą prowadzić do frustracji. Jeśli regularnie stawiasz przed sobą poprzeczkę, którą ciężko jest przeskoczyć, może to być oznaka perfekcjonizmu. Warto zadbać o realistyczne cele i docenić wysiłek, niezależnie od osiągniętych wyników.
Jak reagujesz, gdy popełnisz błąd lub nie osiągniesz oczekiwanych rezultatów?
Reakcja na popełnienie błędu lub niesprostanie oczekiwaniom może dostarczyć wskazówek dotyczących perfekcjonizmu. W takich sytuacjach perfekcjonista może przeżywać silny stres, poczucie winy lub niezadowolenie z siebie.
Czy obawiasz się, że inni będą Cię oceniać negatywnie, jeśli nie będziesz perfekcyjn_ w swoich działaniach?
Obawa przed oceną innych może być silnym motorem perfekcjonizmu. Perfekcjonista często oczekuje, że inni oceniają go tak samo rygorystycznie, jak on sam siebie. To może prowadzić do chronicznego stresu i lęku przed oceną innych ludzi.
Czy perfekcjonizm wpływa na Twoje zdrowie psychiczne lub fizyczne, jak np. stres, lęk, bóle głowy, problemy z koncentracją?
Perfekcjonizm może prowadzić do szeregu negatywnych skutków dla zdrowia, zarówno psychicznego, jak i fizycznego. Osoby perfekcjonistyczne często doświadczają chronicznego stresu, lęku oraz problemów z koncentracją. Mogą także odczuwać fizyczne objawy, takie jak bóle głowy czy napięcie mięśniowe.
Wnioski z odpowiedzi na te pytania mogą pomóc zrozumieć, czy perfekcjonizm jest obecny w naszym życiu i czy może być źródłem stresu lub innych negatywnych skutków. Jeśli rozpoznasz w sobie tendencję do perfekcjonizmu, warto zastanowić się nad tym, czy te wysokie standardy są naprawdę konieczne i czy można nauczyć się akceptować siebie pomimo niedoskonałości. Dążenie do doskonałości może być cnotą, ale tylko wtedy, gdy nie przekracza zdrowego poziomu i nie staje się udręką.
Kiedy pójść do psychologa?
Skrajny perfekcjonizm wynika często z braku samoakceptacji i poczucia własnej wartości. To podejście do rozwoju staje się przymusem, co rodzi wiele lęków i frustracji. Dążenie do perfekcji staje się obsesyjne i przysłania radość z życia.
Warto wspomnieć, iż skrajne tendencje do perfekcjonizmu wiążą się niekiedy ze skomplikowanymi zaburzeniami psychicznymi. Wówczas samodzielne przemyślenia mogą nie wystarczyć, warto wtedy udać się do psychologa, który pomoże w zmaganiach z problemami wewnętrznymi. To one bowiem stanowią fundament wiecznego niezadowolenia ze stanu obecnego.
Perfekcjonizm, choć może prowadzić do sukcesu w pewnych dziedzinach, może również stać się udręką i przeszkodą na drodze do pełnego i szczęśliwego życia. Dlatego ważne jest, aby dać sobie przyzwolenie na popełnianie błędów i nic nie robienie. Pamiętaj, że praca nad nim jest procesem, a nie celem. Każdy krok w kierunku akceptacji własnych niedoskonałości i umiejętność radzenia sobie z niepowodzeniami przynosi większą harmonię i spokój.
O autorce
Małgorzata Kwiatkowska —doradczyni zawodowa, coach antykariery, pasjonująca się pomaganiem ludziom odkrywać swoje prawdziwe powołanie i tworzyć życie zawodowe zgodne z ich wartościami i pasjami. Wierzy w ideę antykariery, która skupia się na indywidualnych potrzebach i aspiracjach, zamiast podążać za konwencjonalnymi normami sukcesu. Jej doświadczenie i wiedza pozwalają asystować klientom w poszukiwaniu ich unikalnej ścieżki zawodowej, dostosowanej do ich talentów i celów życiowych.
