Wypalenie zawodowe – czym jest i jakie są jego przyczyny?

Definicja WYPALENIA ZAWODOWEGO zawarta w ICD-11

Po ponad 50 latach od rozpoczęcia badań nad syndromem wypalenia zawodowego – w najnowszej wersji dokumentu nazywanego Międzynarodową Klasyfikacją Chorób (ICD-11) znalazła się rozbudowana jego definicja, która bywa uznawana za opis objawów. Wciąż jednak wypalenie zawodowe nie jest klasyfikowane jako stan chorobowy, a jako zjawisko zawodowe, dlatego mimo nadziei, wciąż nie może być podstawą do wystawienia zwolnienia lekarskiego.

Wypalenie zawodowe to syndrom zawodowy, powstający w wyniku przewlekłego stresu w miejscu pracy, z którym nie udało się skutecznie poradzić. Charakteryzują go trzy wymiary – niekiedy nazywane stadiami jego rozwoju: wyczerpanie, poczucie negatywizmu lub cynizmu oraz zmniejszona skuteczność zawodowa.

Ostatnio w debacie publicznej pojawiły się terminy akie jak wypalenie rodzicielskie, wypalenie życiowe, nie są one tożsame wg definicji i prowadzonych badań naukowych WYPALENIE ZAWODOWE to syndrom, który dotyczy zjawisk zachodzących w kontekście zawodowym i nie powinno być stosowane do opisu doświadczeń w innych obszarach życia.

Gdzie szukać przyczyn wypalenia zawodowego?

Wypalenie zawodowe powstaje na styku czynników indywidualnych, interpersonalnych i organizacyjnych. Dlaczego jednak nie wszystkich dotyka w tym samym stopniu? Z badań wiemy, że może ono dotknąć każdego, w każdym wieku, na każdym stanowisku. 

Ryzyko wzrasta, gdy wykonujemy pracę związaną z tzw. intensywnymi kontaktami z innymi ludźmi. Zawody tzw. pomocowe były pierwszą grupą osób, w których badany był syndrom wypalenia zawodowego. Dziś już wiemy, że dotyczy także innych zawodów, wystarczy zobaczyć, jak świat się zmienił, bo w wielu innych zawodach takie intensywne kontakty interpersonalne mają miejsce np. obsługa klienta, sprzedawca, konsultant etc. Patrząc z indywidualnej perspektywy, częściej wypalenie zawodowe dotyka jednostki ambitne, mające predyspozycje do silnego emocjonalnego angażowania się ze skłonnościami do perfekcjonizmu. Także podatność na wypalenie jest większa wśród osób, dla których praca jest misją i tych, co mają skłonności do pracoholizmu. A także wśród tych, co mają wysoko postawioną poprzeczkę i nieustannie sobie ją podnoszą. Pamiętajmy jednak, że rozwój wypalenia zawodowego, zwiększają także a może przede wszystkim czynniki organizacyjne i środowiskowe.

Pionierka badań nad wypaleniem zawodowym i jednocześnie twórczyni testu MBI wykorzystywanego do mierzenia poziomu wypalenia  -Maslach Burnout Inventory Survey – wraz z Michaelem P.Leiterem opracowali model niedopasowania do pracy, który wskazuje odpowiedzi na to, jak miejsce pracy, środowisko pracy może wspierać rozkwit pracowników, zespołów i biznesu albo zwiększać rozwój wypalenia zawodowego.

W ramach prowadzonych badań wyodrębnili oni 6 obszarów, w których niedopasowanie ma kluczowy wpływ na powstawanie i rozwój wypalenia zawodowego.